Per 1 mei 2016 is de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) in werking getreden als vervanger van de VAR (Verklaring Arbeidsrelatie). Het doel van deze wet is om schijnzelfstandigheid tegen te gaan en helderheid te bieden over de arbeidsrelatie tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers. Schijnzelfstandigheid verwijst naar situaties waarin iemand formeel als zelfstandige werkt, maar feitelijk dezelfde positie heeft als een werknemer in dienstverband. Dit betekent dat de betreffende persoon onder leiding en toezicht van een opdrachtgever werkt, zonder de vrijheid die normaal gesproken gepaard gaat met het ondernemerschap. De Wet DBA probeert deze praktijk te voorkomen door opdrachtgevers en opdrachtnemers te verplichten om vooraf te bepalen of er sprake is van een dienstbetrekking. Maar hoe werkt deze wet precies, en welke gevolgen heeft dit voor werkgevers en opdrachtgevers?
Wat houdt de Wet DBA in?
De Wet DBA biedt opdrachtgevers en opdrachtnemers de mogelijkheid om vooraf zekerheid te krijgen over de aard van hun arbeidsrelatie door gebruik te maken van een door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomsten. Deze modelovereenkomsten garanderen dat er geen sprake is van een dienstbetrekking en dat er dus geen verplichting bestaat om loonheffingen in te houden en af te dragen. Hoewel het gebruik van een modelovereenkomst niet verplicht is, kan het wel een handig hulpmiddel zijn. Als er in de praktijk volgens deze overeenkomst wordt gewerkt, biedt dit de zekerheid dat er geen inhoudingsplicht voor loonheffingen bestaat.
Hoe handhaaft de Belastingdienst de Wet DBA?
Sinds de invoering van de Wet DBA is de Belastingdienst terughoudend geweest met het opleggen van boetes en naheffingen. Dit kwam door een handhavingsmoratorium, een tijdelijke periode waarin de Belastingdienst geen actieve handhaving toepaste en geen sancties oplegde om ondernemers en zelfstandigen de tijd te geven zich aan te passen aan de nieuwe regelgeving. Echter, er is een handhavingsplan geïntroduceerd in aanloop naar de opheffing van het handhavingsmoratorium per 1 januari 2025. Dit handhavingsplan beschrijft hoe de Belastingdienst van plan is om de naleving van arbeidsrelatieregels te controleren en te handhaven.
Het handhavingsplan voor 2025 richt zich op een drietal sporen:
- Actieve samenwerking met de markt: De Belastingdienst werkt samen met partijen die willen en kunnen voldoen aan de fiscale en sociale verzekeringsverplichtingen, zoals de afdracht van loonheffingen en premies voor werknemersverzekeringen.
- Specifieke aandacht: Extra aandacht wordt gegeven aan sectoren en arbeidsrelaties die meer risico lopen om niet aan de wet- en regelgeving te voldoen. De meest risicovolle groepen krijgen prioriteit bij handhaving.
- Reguliere klantbehandeling: Dit spoor behandelt de reguliere controle van arbeidsrelaties zonder bijzondere voorinformatie, als onderdeel van de standaard klantbehandeling door de Belastingdienst.
Gevolgen voor werkgevers
Werkgevers die gebruik maken van zelfstandige opdrachtnemers moeten extra alert zijn op de naleving van de Wet DBA. Als er in de praktijk niet volgens de goedgekeurde modelovereenkomst wordt gewerkt of als er sprake is van een fictieve dienstbetrekking, vervalt de zekerheid omtrent de inhoudingsplicht. Een fictieve dienstbetrekking is een situatie waarin een zelfstandige feitelijk als werknemer wordt behandeld, ondanks dat er formeel geen arbeidsovereenkomst is. Dit kan leiden tot naheffingen en boetes die op de werkgever worden verhaald.
Met de handhaving inzicht, wordt het steeds belangrijker voor werkgevers om hun arbeidsrelaties zorgvuldig te beheren en waar nodig gebruik te maken van goedgekeurde modelovereenkomsten. Dit voorkomt verrassingen en zorgt ervoor dat werkgevers niet onterecht aansprakelijk worden gesteld voor het inhouden en afdragen van loonheffingen.
Conclusie
De Wet DBA Arbeidsrelaties biedt een kader voor duidelijkheid en zekerheid rond arbeidsrelaties tussen opdrachtgevers en zelfstandige opdrachtnemers. Door zorgvuldig gebruik te maken van goedgekeurde modelovereenkomsten en alert te blijven op de handhavingsontwikkelingen van de Belastingdienst, kunnen werkgevers naheffingen en boetes voorkomen. Het handhavingsplan voor 2024 markeert een overgangsperiode waarin werkgevers zich moeten voorbereiden op de volledige handhaving van de arbeidsrelatieregels per 1 januari 2025. Zorgvuldig beheer en naleving van de wet DBA is essentieel om financiële risico’s te minimaliseren en te voldoen aan de wet- en regelgeving.
LET OP! Nieuw wetsvoorstel: de Wet Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR)
De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA), die op 1 januari 2016 van kracht werd, heeft niet de gewenste duidelijkheid gebracht. Daarom is er nu een nieuw wetsvoorstel: de Wet Beoordeling Arbeidsrelaties en Rechtsvermoeden (VBAR). Deze wet is bedoeld om een heldere scheiding aan te brengen tussen zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) en werknemers in loondienst.
De Wet VBAR maakt onderscheid tussen zzp’ers en werknemers door een rechtsvermoeden in te stellen op basis van duidelijke tariefgrenzen. De ondergrens is vastgesteld op € 32,24 per uur. Wanneer iemand minder dan dit bedrag verdient, wordt hij beschouwd als werknemer in loondienst, niet als zelfstandige.
Daarnaast biedt de wet een toetsingskader dat bestaat uit drie criteria:
- W: Factoren die wijzen op werken als werknemer (zoals inhoudelijke en organisatorische sturing).
- Z: Factoren die aangeven dat iemand als zelfstandige werkt binnen de arbeidsrelatie (bijvoorbeeld werken voor eigen rekening en risico).
- OP: Kenmerken die duiden op ondernemerschap van de werkende (werkzaamheden die buiten de arbeidsrelatie plaatsvinden).
De beoogde ingangsdatum voor de Wet VBAR is 1 januari 2026. Op dit moment geldt dus nog de Wet DBA. Zodra er meer duidelijkheid is over de Wet VBAR informeren wij je uiteraard graag via onze website, LinkedIn of in de nieuwsbrief.
Ondersteuning door HMP
HMP biedt ondersteuning bij het voldoen aan de Wet DBA en VBAR. Als specialist op het gebied van arbeidsrecht en arbeidsvoorwaarden kunnen wij helpen door het opstellen en toepassen van goedgekeurde modelovereenkomsten. Wij voeren risicoanalyses uit om situaties van schijnzelfstandigheid te identificeren en zorgen ervoor dat deze adequaat worden opgelost. Door onze hulp kunt u uw naleving optimaliseren, financiële risico’s minimaliseren en administratieve lasten verminderen.
HMP | Realising Change… Bewezen expertise voor het daadwerkelijk oplossen van vraagstukken op het gebied van:
